Een zicht-as is, zoals het woord eigelijk al aangeeft, een as(duidelijk herkenbare lijn) in de tuin die het zicht(ons oog) van  een bepaald punt naar een bepaald punt leiden.

In de tuingeschiedenis is er altijd veel gewerkt met zicht-assen. André Le Nôtre, de ontwerper van o.a. Versailles, was hier een meester in. Le Nôtre zorgde ervoor dat zijn assen een duidelijk begin en een duidelijk einde hadden. Natuurlijk waren de ontwerpen die Le Nôtre maakte van een hele andere schaal dan de tuinontwerpen van nu. Destijds waren er zicht-assen die kilometers lang konden zijn. Tegenwoordig zal dat niet meevallen om een dergelijke zicht-as in een tuin van zo’n 6 x 9 meter te verwerken.

Maar toch is het nog mogelijk om in onze kleine stadstuinen met het principe van een zicht-as te werken. Als je maar duidelijk maakt in je ontwerp waar de zicht-as begint en waar deze weer eindigt.

Meestal is het begin of einde van een as het huis. Maar je kunt het begin of einde van zo’n as ook duidelijk maken door middel van een ornament, boom of bijzondere plant, bankje of een aparte bestrating.

Waarom zicht-assen?

Ons oog zo is geprogrammeerd dat het altijd op zoek is naar een (rust)punt. In onze hersenen worden de beelden die we waarnemen voortdurend geordend. De opgenomen visuele prikkels geven we door aan onze hersenen die op hun beurt weer een gevoel doorgeven aan onze zenuwen. Bij veel en voornamelijk drukke en ongeordende beelden gaan we ons ongemakkelijk voelen. Wanneer we dus een bepaalde ordening gaan aanbrengen volgens een duidelijke lijn dan wordt er dus rust gecreëerd.

Maar wanneer je een zicht-as gaat toepassen besef dan wel dat je buiten de ruimte totaal anders ervaart dan wanneer je precies dezelfde buiten ruimte binnenshuis zou projecteren. Buiten sta je volop in het licht en je 3e dimensie(hoogte) wordt niet begrensd door een plafond. Buiten lijkt alles dan veel kleiner dan binnenshuis.

Dit wetende is het dus belangrijk om buiten de afmetingen groter te maken dan dat je binnen zou doen. Hou hier dus rekening mee bij het toepassen van zicht-assen in de tuin. Je kunt er zelfs voor kiezen om de zicht-as tuinoverschrijdend te laten zijn. Bijvoorbeeld door met je as uit te komen op een boom ergens ver weg in het landschap.

Verschillende assen

In vroegere tijden werd maar zelden gebruik gemaakt van maar 1-as. Meestal  werden er combinaties van assen toegepast om een mooie compositie te verkrijgen. Ook bij onze stadstuinen kan het effect wat je krijgt door combineren heel bijzonder zijn. Wanneer we de assen techniek loslaten op de tuinen van deze tijd dan zal het effect natuurlijk nooit zo groots zijn als dat van Le Nôtre. Maar het resultaat hoeft er niet minder om te zijn.

Er zijn diversen assen die je kunt gebruiken om de beschikbare buitenruimte in te delen.

Denk maar eens aan:

• Midden-as
• Verticale-as
• Horizontale-as
• Diagonale-as
• Verbindings-as

Midden-as

Deze as wordt exact in het midden van de tuin geplaatst (gezien vanaf langste zijde)
De tuin wordt in 2 gelijke delen gesplitst. Deze as wordt gebruikt bij een symmetrische en asymmetrische indeling van je tuin.
Zie ook: Artikel Symmetrie en Asymmetrie

De breedte van de midden-as kan variëren.

Verticale-as

Deze as wordt links of rechts van het midden geplaatst (gezien vanaf langste zijde).
Op de foto geeft het water de lijn aan naar een eindpunt (bankje).

Het begin van de as is gelegen in het midden van het keukenraam.

Horizontale-as

Deze as wordt exact in het midden of links of rechts van het midden geplaatst.(gezien vanaf kortste zijde) Wanneer de as exact in het midden ligt is een symmetrische of asymmetrische indeling mogelijk.

Zie ook: Artikel Symmetrie en Asymmetrie

Diagonale-as

Deze as verdeelt de tuin vanaf linksvoor naar rechtsachter in 2 gedeelten (gezien vanaf langste zijde)
Deze as kan ook worden gebruik bij een symmetrische en asymmetrische indeling van je tuin.

Zie ook: Artikel Symmetrie en Asymmetrie

Op de foto geeft de verhoogde vijver de lijn aan naar een eindpunt(bankje met solitair boom). Het begin van de as is een zitbank gemarkeerd door hetzelfde bestratingmateriaal als het pad wat loopt naast de vijver.

Verbindings-as

Deze as kun je toepassen als je juist een druk beeld wilt weergeven. Veel en allemaal verschillende elementen worden hier toegepast. Eigelijk kun je hier niet meer spreken van een zicht-as maar meer van een lijn die door de tuin loopt waarlangs een zekere ordening is aangebracht.

Zie ook: Artikel Symmetrie en Asymmetrie

Dit artikel is geschreven door Hans Deelen Marc schrijft al jaren op Tuinfo.nl over diverse tuinonderwerpen.