Een paar jaar geleden kuierde ik op een heerlijke voorjaarsochtend langs de planten van ons plaatselijke tuincentrum. Al gauw werd mijn aandacht afgeleid van alles wat groeit en bloeit door een keurig net echtpaar van middelbare leeftijd die, enkele meters van me vandaan, aan het kibbelen waren over het wel of niet kopen van een heestertje. Het gesprek was luid genoeg om mij ervan deelgenoot te laten zijn. Ik kon mijn glimlach dan ook niet onderdrukken toen de vrouw des huizes riep dat ze de plant had gevonden die haar man afgelopen jaar dood had laten gaan door zijn “bijzondere manier” van snoeien. Haar man sneerde terug dat ze de plant nu al voor het tweede keer kocht en dat deze plant het waarschijnlijk ook niet zou redden omdat hij volgens hem veel te groot zou worden voor de plaats waar hij kwam te staan.

Mevrouw merkte mijn glimlach op en betrok me in hun gekibbel. Ze gingen samen elk voorjaar vol met ideeën naar het tuincentrum om nieuwe plantjes te kopen voor hun tuin. Mevrouw zocht de plantjes uit en manlief mocht ze dan, op zijn vrije zaterdag, op de door zijn vrouw aangewezen locatie in de tuin planten. Toen ik hen naar de reden vroeg waarom ze elk jaar nieuwe planten moesten aanbrengen was de reactie dat er elk jaar wel weer planten werden verwijderd omdat deze veel en veel te groot waren geworden voor hun kleine stadstuintje.

Ik vertelde dat ik van beroep tuinadviseur ben en dat ik regelmatig beplantingsplannen maak. Mevrouw greep direct haar kans om haar gelijk te halen en wilde van mij de bevestiging dat het struikje wel een juiste keuze was. In zo’n geval moet je als tuinadviseur niet alleen de vrede zien te bewaren maar ook nog eens het juiste antwoord proberen te geven. Ik gaf aan dat het maken van een beplantingsplan een van de moeilijkste onderdelen is bij het inrichten van een tuin. Je dient immers uit de duizenden beschikbare planten een verantwoorde keuze te maken waarbij de plant door de jaren heen steeds moet blijven voldoen aan het beeld- en de functie welke je in gedachte had bij de aankoop.

Stappenplan

Het aanschaffen van planten is voor veel tuineigenaren vaak een impulsaankoop. Je koopt in een tuincentrum vaak wat er op dat moment goed en aantrekkelijk uitziet. Tuincentra spelen hierop handig in door planten die bloeien of op een andere manier de aandacht trekken als aanbieding te presenteren. Maar planten zijn aan veranderingen onderhevig. Ze groeien en bloeien. Niet alleen gedurende de seizoenen maar ook in de tijd gezien is het plaatje steeds anders. Het komt dan ook maar al te vaak voor dat je zorgvuldig gekozen plantje na enkele jaren niet meer aan je verwachting voldoet.

Wanneer je bij het selecteren van de beplanting onderstaand stappenplan gebruikt dan krijg je de meest geschikte plant op de juiste plek. Door het volgen van het stappenplan word je geholpen bij het bepalen van je uiteindelijke beplantingskeuze. Nadat je antwoord hebt gegeven op de onderstaande 4 vragen is het pas zinvol om een selectie te maken uit de in aanmerking komende planten.

Geef antwoord op de volgende 4 vragen:

1. Maak beheergroepen
2. Bepaal welke ruimte de beheergroep mag innemen
3. Selecteer planten die voldoen aan te heersende externe factoren
4. Selecteer planten die voldoen aan je persoonlijke wensen en eisen

Maak beheergroepen

Met een beheergroep wordt bedoeld; een enkele plant of meerdere planten welke met een gelijksoortig beheer duurzaam instant gehouden worden. Per beheergroep dien je beelden en functies te gaan benoemen.

De beheergroepen kunnen zijn:

Bomen
Solitair boom/laanboom/bomengroep/fruitboom/vormboom/bosje/etc.

Bosplantsoen
Landschappelijke beplanting/erfbeplanting/smalle hagen/blok hagen/etc.

Heesters
Solitair struik/vakbeplanting/hagen/klimplanten/etc.

Rododendrons
Vakken/solitair/groep azalea’s/groep rododendrons/etc.

Rozen
Klimroos/leiroos/struikroos/dwergroos/stamroos/etc.

Vaste planten
Borders/vakken/solitair/verwildering/grassen/bamboes/etc.

Water- en moerasplanten
Zuurstofplant/drijvend/ondergedoken/etc.

Coniferen
Hagen/bodembedekker/solitair/vakken/etc.

Voorbeeld 1:

Beheergroep bosplantsoen(smalle hagen)

• Beeld: op een rij naast elkaar geplaatst houtgewas
• Functie: terreinafscheiding / ruimtevormend element / beschutting tegen wind.

Voorbeeld 2:

Beheergroep vaste planten(vakken)

• Beeld: een menging van diverse overblijvende planten in diverse lagen die in de winter bovengronds nagenoeg afsterven en in het voorjaar weer beginnen met groei en bloei
• Functie: sier / afscherming / ecologische functie

Bepaal welke ruimte de beheergroep mag innemen.

Als een bouwkundig architect een gebouw oplevert dan levert hij een eindbeeld op. Aan het gebouw zal de komende tijd qua uiterlijk niet veel meer veranderen. Als een tuinarchitect een tuin oplevert dan heeft hij een plan gemaakt waarbij de tuin door de jaren heen sterk zal veranderen. Want alle beheergroepen zullen bij aanplant beduidend kleiner zijn dan wanneer zij hun volwassen habitus hebben bereikt.

Een tuin is niet statisch het is een dynamisch geheel. Planten groeien, bloeien en sterven uiteindelijk. Tussen aanplant en (eind)beeld liggen diverse stadia welke de tuin doorloopt. Maar tijdens al deze stadia dient je tuin wel aan de opgegeven functies en beelden te voldoen.

Het is dus belangrijk om vooraf te bepalen welke ruimte de beheergroep mag innemen in je tuin.

Zodra je voor elke beheergroep in je tuin het beeld en de functie hebt benoemd is het pas mogelijk om de benodigde ruimte en het uit te voeren onderhoud aan de beheergroep te koppelen.

Voorbeeld 1:

Beheergroep bosplantsoen (smalle hagen)

• Ruimte: hoogte 200 cm. / breedte 50 cm. / lengte 12 m1

Onderhoud

• 2 keer per jaar knippen
• 8 keer per jaar schoffelen
• 1 keer per jaar bemesten

Voorbeeld 2:

Beheergroep vaste planten (vakken)

• Ruimte: hoogte 40 cm. tot 80 cm. / breedte 100 cm. / lengte 200 cm.

Onderhoud:

• 10 keer per jaar schoffelen
• 1 keer per jaar bemesten
• 1 keer per jaar scheuren
• 1 keer per jaar begeleidingssnoei
• 2 keer per jaar verwijderen van uitgebloeide bloemen

Selecteer planten die voldoen aan te heersende externe factoren.

Nadat je de vragen 1 en 2 hebt beantwoord kun je pas gaan bepalen welke soorten je kunt planten aan de hand van de heersende externe factoren.

Hierbij moet je denken aan:

• Grondsoort (zand/klei/veen/etc.)
• Grondwater (droog/normaal/nat)
• Licht (schaduw/halfschaduw/zon)
• Wind (windbestendig/normaal/beschut/zeewind)
• Gebruik (parken/tuinen/solitair/vruchtgoed/bodembedekker/etc.)

Selecteer planten die voldoen aan je persoonlijke wensen en eisen.

Nadat je de vragen 1, 2 en 3 hebt beantwoord kun je pas gaan bepalen welke soorten je kunt planten aan de hand van je persoonlijke wensen en eisen.

Hierbij moet je denken aan:

• Hoogte
• Vorm (bol/kegel/zuil/breed/etc.)
• Kroon (open/half open/dicht)
• Bloeikleur/vorm
• Bloeitijd
• Blad (wintergroen/bladverliezend/etc.)
• Vrucht (eetbaar/groen/geel/opvallend/etc.)
• Twijg/stam (doornen/gedraaid/kurk/etc.)

Pas wanneer je vraag 1 t/m 4 hebt doorlopen en de in aanmerking komende planten zijn geselecteerd is het zinvol om een definitieve keuze te maken. Nu weet je zeker dat je de juiste soort plant op de juiste locatie hebt staan zodat je jaren plezier kunt beleven aan deze plant.

Goede keuze is het halve werk.

Helaas voor mevrouw, meneer had gelijk over het struikje. Het was inderdaad geen al te beste keuze geweest al het plantje was aangekocht. Het struikje zou inmiddels een struik van ongeveer 8 meter hoog en 3 meter breed zijn geweest. En aangezien de ruimte die de struik kon innemen maar 2 meter hoog en 1 meter breed was had meneer wederom drastisch met de snoeischaar aan de slag gemoeten.

Het echtpaar loop ik zo nu en dan nog eens tegen het lijf. In het voorbij lopen geven we elkaar een instemmend knikje. Een teken voor mij dat ze nog steeds content zijn over de destijds gemaakte keuze.

Dit artikel is geschreven door Hans Deelen Hans schrijft al jaren op Tuinfo.nl over diverse tuinonderwerpen.